Preambuła, czyli wstęp do dokumentu
Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez personel organizacji jest działanie dla dobra dziecka ( ze szczególną wrażliwością na dobro i potrzeby dziecka z niepełnosprawnościami) i w jego najlepszym interesie. Każdy pracownik placówki traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Personel organizacji, realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych Fundacji Dom oraz swoich kompetencji.
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz. 526 z późn. zm.)
Podstawy prawne Polityki ochrony dzieci
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359)
- Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1606).
- Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 31 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1249).
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375 z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.) -art. 23 i 24
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.).
Słowniczek pojęć/objaśnienie terminów używanych w dokumencie Polityka ochrony dzieci
- Personelem Fundacji Dom lub pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, członek organizacji, a także wolontariusz, praktykant i stażysta podejmujący współpracę z jednostkami organizacyjnymi Fundacji.
- Zarządem organizacji są osoby, które w strukturze Fundacji zgodnie w obowiązującym prawem i/lub wewnętrznymi dokumentami są uprawnione do podejmowania decyzji o działaniach organizacji.
- Zespół to wyznaczone na stałe przez Zarząd organizacji osoby odpowiedzialne za Procedury interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka oraz wpieranie procesu interwencji
- Dzieckiem jest każda osoba do ukończenia 18. roku życia.
- Opiekunem dziecka jest osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy.
- Zgoda rodzica dziecka oznacza zgodę co najmniej jednego z rodziców dziecka/opiekunów prawnych. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny.
- Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym personelu lub pracownika Fundacji Dom lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.
- Osoba odpowiedzialna za Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem to wyznaczony przez zarząd Fundacji pracownik sprawujący nadzór nad realizacją Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem w organizacji.
- Dane osobowe dziecka to wszelkie informacje o dziecku, zwłaszcza te umożliwiające identyfikację dziecka.
Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci
- Personel organizacji posiada wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwraca uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
- W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka personel organizacji podejmuje rozmowę z opiekunem/opiekunami, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując ich do szukania dla siebie pomocy.
- Personel monitoruje sytuację i dobrostan dziecka w obrębie udzielanego wsparcia w Fundacji Dom.
Zasady rekrutacji personelu (pracowników/wolontariuszy/stażystów/praktykantów)
Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 152).
Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1709).
§1
Rekrutacja personelu odbywa się zgodnie z zasadami bezpiecznej rekrutacji personelu. Zasady stanowią Załącznik [1] do niniejszej Polityki.
Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy personelem (pracownikami, wolontariuszami, stażystami, praktykantami) organizacji a dziećmi
§2
Personel zna i stosuje zasady bezpiecznych relacji personel–dziecko i dziecko–dziecko ustalone w placówce. Zasady stanowią Załącznik [2] do niniejszej Polityki.
Procedury interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka
§3
- Zagrożenie bezpieczeństwa dzieci może przybierać różne formy, z wykorzystaniem różnych sposobów kontaktu i komunikowania.
- Na potrzeby niniejszego dokumentu przyjęto następującą kwalifikację zagrożenia bezpieczeństwa dzieci:
popełniono przestępstwo na szkodę dziecka (np. wykorzystanie seksualne, znęcanie się nad dzieckiem),
b. doszło do innej formy krzywdzenia, niebędącej przestępstwem, takiej jak np. krzyk, kary fizyczne, poniżanie,
c. doszło do zaniedbania potrzeb życiowych dziecka (np. związanych z żywieniem, higieną czy zdrowiem). - Na potrzeby niniejszego dokumentu wyróżniono procedury interwencji w przypadku podejrzenia działania na szkodę dziecka przez:
- osoby dorosłe (pracowników Fundacji Dom, inne osoby trzecie, rodziców/opiekunów prawnych),
- inne dziecko.
§4
- W przypadku powzięcia przez pracownika Fundacji Dom podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, lub zgłoszenia takiej okoliczności przez dziecko lub opiekuna dziecka, pracownik Fundacji Dom ma obowiązek sporządzenia notatki służbowej i przekazania uzyskanej informacji wyznaczonemu pracownikowi odpowiedzialnemu z realizację Standardów Ochrony Dzieci w Fundacji Dom. Notatka może mieć formę pisemną lub mailową.
- Interwencja prowadzona jest przez wyznaczone na stałe do tego zadania osoby (Zespół). W przypadku wyznaczenia takich osób ich dane (imię, nazwisko, email, telefon) zostaną podane do wiadomości personelu, dzieci i opiekuna/opiekunów poprzez jedną z dostępnych form komunikacji.
- W przypadku wyznaczenia innej/nowej osoby do prowadzenia interwencji pod pojęciem „Zespół” należy rozumieć osobę odpowiedzialną za prowadzenie interwencji.
- Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony osoby wyznaczonej do prowadzenia interwencji, wówczas interwencja prowadzona jest przez pracownika odpowiedzialnego z realizację Standardów Ochrony Dzieci w Fundacji Dom
- Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony pracownika odpowiedzialnego z realizację Standardów Ochrony Dzieci w Fundacji Dom, a nie została wyznaczona osoba do prowadzenia interwencji, wówczas działania opisane w niniejszym rozdziale podejmuje osoba, która dostrzegła krzywdzenie lub do której zgłoszono podejrzenie krzywdzenia.
- Do udziału w interwencji można doprosić specjalistów, w szczególności psychologów i pedagogów, celem skorzystania z ich pomocy przy rozmowie z dzieckiem o trudnych doświadczeniach.
- Pracownik Fundacji Dom, który zgłosił podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone poinformuje opiekunów o obowiązku zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (prokuratura/policja lub sąd rodzinno-opiekuńczy, lub najbliższy ośrodek pomocy społecznej).
- Po poinformowaniu opiekunów zgodnie z punktem poprzedzającym, Zespół wraz z pracownikiem Fundacji Dom, który zgłosił podejrzenia, składa zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa do prokuratury/policji lub wniosek o wgląd w sytuację rodziny do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich, ośrodka pomocy społecznej.
- Dalszy tok postępowania leży w kompetencjach instytucji wskazanych w punkcie poprzedzającym.
- Z przebiegu każdej interwencji sporządza się kartę interwencji, której wzór stanowi Załącznik [3] do niniejszej Polityki. Kartę załącza się do rejestru interwencji prowadzonego przez organizację.
§5
W przypadku podejrzenia, że życie dziecka jest zagrożone lub grozi mu ciężki uszczerbek na zdrowiu należy niezwłocznie poinformować odpowiednie służby (policja, pogotowie ratunkowe), dzwoniąc pod numer 112 lub 998 (pogotowie). Poinformowania służb dokonuje pracownik Fundacji Dom, który pierwszy powziął informację o zagrożeniu i następnie wypełnia kartę interwencji.
§6
Krzywdzenie przez osobę dorosłą
- W przypadku gdy zgłoszono krzywdzenie dziecka, wyznaczony na stałe do tego osoby (Zespół) wraz z pracownikiem zgłaszającym podejrzenie krzywdzenia dziecka przeprowadza rozmowę z dzieckiem i opiekunem/opiekunami. Wyznaczony na stałe Zespół stara się ustalić przebieg zdarzenia, ale także wpływ zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka. Ustalenia są spisywane na karcie interwencji.
- Wyznaczony Zespół (min.1 osoba wchodząca w skład Zespołu) wraz z pracownikiem zgłaszającym podejrzenie krzywdzenia dziecka organizuje spotkanie/a z opiekunem/opiekunami dziecka, którym przekazuje informacje o zdarzeniu oraz o potrzebie/możliwości skorzystania ze specjalistycznego wsparcia, w tym u innych organizacji lub służb.
- W przypadku, gdy wobec dziecka popełniono przestępstwo pracownik Fundacji Dom zgłaszający zaistniały fakt wraz z Zespołem (min.1 osoba wchodząca w skład Zespołu), sporządza zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i przekazuje je do właściwej miejscowo policji lub prokuratury.
- W przypadku, gdy z rozmowy z opiekunami wynika, że nie są oni zainteresowani pomocą dziecku, ignorują zdarzenie lub w inny sposób nie wspierają dziecka, które doświadczyło krzywdzenia Zespół wraz z pracownikiem Fundacji zgłaszającym podejrzenie krzywdzenia dziecka sporządza wniosek o wgląd w sytuację rodziny, który kieruje do właściwego sądu rodzinnego.
- W przypadku, gdy z przeprowadzonych ustaleń wynika, że opiekun dziecka zaniedbuje jego potrzeby psychofizyczne lub rodzina jest niewydolna wychowawczo (np. dziecko chodzi w nieadekwatnych do pogody ubraniach, dziecko jest zaniedbane, dziecko nie odbywa koniecznych terapii, dziecko nie ma zapewnionej adekwatnej opieki medycznej), rodzina stosuje przemoc wobec dziecka (rodzic/inny domownik krzyczy na dziecko, stosuje klapsy lub podobne rodzajowo kary fizyczne), należy poinformować właściwy ośrodek pomocy społecznej o potrzebie pomocy rodzinie, gdy niespełnianie potrzeb wynika z sytuacji ubóstwa, bądź – w przypadku przemocy i zaniedbania – konieczności wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”.
- W przypadku gdy zgłoszono krzywdzenie dziecka przez pracownika Fundacji Dom, wówczas osoba ta zostaje odsunięta od wszelkich form kontaktu z dziećmi (nie tylko dzieckiem pokrzywdzonym) do czasu wyjaśnienia sprawy.
- W przypadku gdy pracownik Fundacji Dom dopuścił się wobec dziecka innej formy krzywdzenia niż popełnienie przestępstwa na jego szkodę, Zarząd organizacji powinien zbadać wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności wysłuchać osobę podejrzewaną o krzywdzenie, dziecko oraz innych świadków zdarzenia. W sytuacji gdy naruszenie dobra dziecka jest znaczne, w szczególności gdy doszło do dyskryminacji lub naruszenia godności dziecka, należy rozważyć rozwiązanie stosunku prawnego z osobą, która dopuściła się krzywdzenia, lub zarekomendować takie rozwiązanie zwierzchnikom tej osoby. Jeżeli osoba, która dopuściła się krzywdzenia, nie jest bezpośrednio zatrudniona przez organizację, lecz przez podmiot trzeci, wówczas należy zarekomendować zakaz wstępu tej osoby na teren organizacji, a w razie potrzeby rozwiązać umowę z instytucją współpracującą.
- Wszystkie osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych powzięły informację o krzywdzeniu dziecka lub informacje z tym związane, są zobowiązane do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informacje przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.
- W przypadku gdy podejrzenie zagrożenia bezpieczeństwa dziecka zgłosili opiekunowie dziecka, a podejrzenie to nie zostało potwierdzone, należy o tym fakcie poinformować opiekunów dziecka na piśmie.
§7
Krzywdzenie rówieśnicze:
- W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka przez inne dziecko przebywające w Fundacji Dom (np. na zajęciach grupowych) należy przeprowadzić rozmowę z dzieckiem podejrzewanym o krzywdzenie oraz jego opiekunem/opiekunami, a także oddzielnie z dzieckiem poddawanym krzywdzeniu i jego opiekunem/opiekunami. W trakcie rozmów należy dążyć do ustalenia przebiegu zdarzenia, a także wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka krzywdzonego. Ustalenia są spisywane na karcie interwencji. Dla dziecka krzywdzącego oraz krzywdzonego sporządza się oddzielne karty interwencji.
- Wspólnie z opiekunem/opiekunami dziecka krzywdzącego należy opracować plan naprawczy, celem zmiany niepożądanych zachowań.
- Z opiekunami dziecka poddawanego krzywdzeniu należy opracować plan zapewnienia mu bezpieczeństwa, włączając w ten plan sposoby odizolowania go od źródeł zagrożenia.
- W trakcie rozmów należy upewnić się, że dziecko podejrzewane o krzywdzenie innego dziecka samo nie jest krzywdzone przez opiekunów, innych dorosłych bądź inne dzieci. W przypadku potwierdzenia takiej okoliczności należy podjąć interwencję także w stosunku do tego dziecka.
- W przypadku, gdy dziecko krzywdzące nie uczestniczy w działaniach Fundacji Dom należy porozmawiać z dzieckiem poddawanym krzywdzeniu będącym uczestnikiem działań Fundacji Dom i z opiekunem/opiekunami dziecka krzywdzonego celem omówienia wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka, a także przedstawienia możliwości skorzystania ze specjalistycznego wsparcia, w tym u innych organizacji lub służb oraz o sposobach reakcji na zdarzenie (poinformowanie sądu rodzinnego, poinformowanie szkoły, poinformowanie opiekunów dziecka krzywdzącego).
- Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko w wieku od 13 do 17 lat, a jego zachowanie stanowi czyn karalny, należy ponadto poinformować właściwy miejscowo sąd rodzinny lub policję poprzez pisemne zawiadomienie.
- Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko powyżej lat 17, a jego zachowanie stanowi przestępstwo, wówczas należy poinformować właściwą miejscowo jednostkę policji lub prokuratury poprzez pisemne zawiadomienie.
Zasady ochrony danych osobowych oraz wizerunku dzieci w organizacji
§8
- Organizacja zapewnia najwyższe standardy ochrony danych osobowych dzieci zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
- Organizacja, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
- Wytyczne dotyczące zasad publikacji wizerunku dziecka stanowią Załącznik [nr] do niniejszej Polityki.
§9
- Personelowi organizacji nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania i rozpowszechniania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie organizacji bez pisemnej zgody opiekuna dziecka.
- W celu uzyskania zgody, o której mowa powyżej, personel organizacji może skontaktować się z opiekunem dziecka i ustalić procedurę uzyskania zgody. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna dziecka – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
- Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak: zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, zgoda opiekuna na rozpowszechnianie wizerunku dziecka nie jest wymagana. Za dobrą praktykę, rekomendowaną do stosowania, uznaje się poinformowanie rodzica/opiekuna prawnego dziecka o tym, że w placówce będzie miało miejsce wydarzenie związane z utrwalaniem wizerunku, tak aby rodzic/opiekun mógł wyrazić swój sprzeciw wobec obecności na nagraniu swojego dziecka/podopiecznego. Wyrażony sprzeciw powinien być odnotowany w dokumentacji dziecka i bezwzględnie respektowany.
§10
- Upublicznienie przez członka personelu wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody opiekuna dziecka.
- Pisemna zgoda, o której mowa w ust. 1., powinna zawierać informację, gdzie będzie umieszczony zarejestrowany wizerunek i w jakim kontekście będzie wykorzystywany (np. że umieszczony zostanie na stronie www w celach promocyjnych).
Zasady bezpiecznego korzystania z internetu i mediów elektronicznych
§11
- Organizacja, zapewniając dzieciom dostęp do internetu, jest zobowiązana podejmować działania zabezpieczające dzieci przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju; w szczególności należy zainstalować i aktualizować oprogramowanie zabezpieczające.
- Osoba odpowiedzialna za Internet zapewnia, aby sieć internetowa organizacji była zabezpieczona przed niebezpiecznymi treściami, instalując i aktualizując odpowiednie, nowoczesne oprogramowanie.
- Na terenie organizacji dostęp dziecka do Internetu możliwy jest:
- pod nadzorem pracownika Fundacji DOM – na urządzeniach organizacji,
- za pomocą sieci wifi organizacji, po podaniu hasła dostępnego tylko dla dorosłych (powyżej 18r.ż.), podawanego w Rejestracji Fundacji DOM
- W przypadku dostępu realizowanego pod nadzorem członka personelu organizacji, osoba ta ma obowiązek informowania dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z internetu. Członek personelu czuwa także nad bezpieczeństwem korzystania z internetu przez dzieci podczas zajęć.
Monitoring polityki
§12
- Zarząd organizacji wyznacza Katarzynę Krzempek jako osobę odpowiedzialną za Politykę ochrony dzieci w organizacji.
- Osoba, o której mowa w punkcie poprzedzającym, jest odpowiedzialna za monitorowanie realizacji Polityki, za reagowanie na sygnały naruszenia Polityki oraz za proponowanie zmian w Polityce.
- Osoba, o której mowa w punkcie poprzedzającym, przeprowadza wśród personelu organizacji, raz na 12 miesięcy, ankietę monitorującą poziom realizacji Polityki. Wzór ankiety stanowi Załącznik [4] do niniejszej Polityki.
- W ankiecie personel może proponować zmiany Polityki oraz wskazywać naruszenia Polityki w organizacji.
- Osoba, o której mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu, dokonuje opracowania ankiet wypełnionych przez członków personelu. Sporządza na tej podstawie raport z monitoringu, który następnie przekazuje zarządowi organizacji.
- Zarząd organizacji wprowadza do Polityki niezbędne zmiany i ogłasza personelowi nowe brzmienie Polityki.
Przepisy końcowe
§13
- Polityka wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.
Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla personelu organizacji, w szczególności poprzez zebranie personelu lub poprzez przesłanie jej tekstu drogą elektroniczną.
